Wymagane jest uaktualnienie wtyczki Flash Player.
Znajdujesz się w: Strona główna / TURYSTYKA I REKREACJA / Legendy i opowiadania / Był sobie dziad i baba
Był sobie dziad i baba
W miejscu dzisiejszej oczyszczalni ścieków na gruncie Sitkówki Nowiny była niegdyś dziesięciohektarowa łąka z jeziorkiem, użytkowana przez mieszkańców pobliskiej wsi Wola Murowana. Pewnego razu w jeziorku, będącym starorzeczem Bobrzy, łowiono siecią ryby. Sieć o coś zaczepiła. Nie był to podwodny pniak, ani krzewów, jak początkowo przypuszczano, ale kamienny posążek, przedstawiający postać męską o płaskiej, rzekłby ktoś, mongolskiej twarzy. Figurę wyrzeźbiono bardzo prymitywnie z miejscowego wapienia marmurowego, który buduje okoliczne góry. Znalezisko uznano za posążek pogańskiego bóstwa i nazwano "dziadem ". Wykorzystano je następnie jako słup graniczny pomiędzy gruntami miejskimi królewszczyzny chęcińskiej a posiadłością kościelną, do której należały Kielce wraz z okolicą. Granica biegła tu przez rzeczną łąkę i zaczęto nazywać ją "Dziedziniec ".
Rysunek rzeżby nie zachował się. Opisał ją nauczyciel T. Ujazdowski w oparciu o relację mieszkańców Chęcin. Później carat zmienił podział administracyjny i starosta L. Marzchylski, przywłaszczył sobie w użytkowanie łąkę, a "dziad " jako słup graniczny przestał być potrzebny. Zabrał go Wincenty Sokołowski, nadzorca chęcińskiego więzienia, i wmurował, kierowany "trywialnym żartem ", w swe ogrodzenie, oddzielające od dawnego klasztoru franciszkańskiego zamienionego na więzienie. Przechodniów biła nagość rzeźby "dziada" w murze zasłaniającym kloaki więzienne. Było nie do przyjęcia eksponowanie starca z odsłoniętymi genitaliami i rzecz otarła się o proboszcza. Sokołowski któremu interesy szły wtedy fatalnie po kolejnej denerwującej rozmowie na temat" dziada" podszedł do muru i własnoręcznie młotem wykruszył posąg, o czym wspomniała Encyklopedia Orgelbranda z 1860 r.: "Rozbity na kawałki barbarzńską ręką". Był rok 1823, kiedy wspomniany nauczyciel kieleckiej szkoły wojewódzkiej Ujazdowski przybył do Chęcin zebrać informacje o zniszczonym posążku. Wtedy chęciński mieszczanin, sławetny Kazimierz Pieniążek, zaprowadził historyka na ulice Kielecką przed swój dom i pokazał, że Sokołowski miał "dziada", a on dla odmiany miał "babę". Istotnie pod ścianą stał marmurowy posąg ciężamej kobiety, wysoki na metr dwadzieścia, z dziwnym nakryciem głowy, przypominającym odwrócony do góry dnem garnek. Postać była naga, przepasana szarfą z liści dębowych. Twarz płaska, mongolska, na ustach uśmiech, pierś obwisła, lewa ręka wspalia na biodrze, prawa wzniesiona do góry - odłamana. Poodłamywane również obie nogi, które wydawały się już pierwotnie przykrótkie. Pan Pieniążek nąjspokojniej oświadczył Ujazdowskiemu, źe przepiłuje figurę na dwie symetryczne części rakiem do marmuru i uzyska dwie płaskorzeźby do wmurowania we fronton swego domu. Widząc oburzenie nauczyciela, wytłumaczył, że "baba" stoi tu już od dawna, bo kiedyś wyrzeźbili ją chęcińscy kamieniarze, aby posążkiem ozdobić wejście do karczmy. Nauczyciel - historyk w to nie uwierzył, dopatrując się w posążku starożytnego bóstwa i zainteresował chęcińską "babą" naukowców. Trzykrotnie była rysowana i Ujazdowski opisał ją w "Pamiętniku sandomierskim", zamieszczając tam jej rysunek. Obiekt włączono w poczet pamiątek narodowych.
W 1828 roku figurę wykupiono, przewieziono z Chęcin do Warszawy i umieszczono w przedsionku Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po wypadkach powstania listopadowego carat rozwiązał Towarzystwo i słuch o kamiennej "babie " z Chęcin zaginął. Dziś, wspominając obie figury z Chęcin, myślimy mimo woli o posągu wędrującego pielgrzyma spod Świętego Krzyża. Czy to też kamienna"baba " ?
Rysunek rzeżby nie zachował się. Opisał ją nauczyciel T. Ujazdowski w oparciu o relację mieszkańców Chęcin. Później carat zmienił podział administracyjny i starosta L. Marzchylski, przywłaszczył sobie w użytkowanie łąkę, a "dziad " jako słup graniczny przestał być potrzebny. Zabrał go Wincenty Sokołowski, nadzorca chęcińskiego więzienia, i wmurował, kierowany "trywialnym żartem ", w swe ogrodzenie, oddzielające od dawnego klasztoru franciszkańskiego zamienionego na więzienie. Przechodniów biła nagość rzeźby "dziada" w murze zasłaniającym kloaki więzienne. Było nie do przyjęcia eksponowanie starca z odsłoniętymi genitaliami i rzecz otarła się o proboszcza. Sokołowski któremu interesy szły wtedy fatalnie po kolejnej denerwującej rozmowie na temat" dziada" podszedł do muru i własnoręcznie młotem wykruszył posąg, o czym wspomniała Encyklopedia Orgelbranda z 1860 r.: "Rozbity na kawałki barbarzńską ręką". Był rok 1823, kiedy wspomniany nauczyciel kieleckiej szkoły wojewódzkiej Ujazdowski przybył do Chęcin zebrać informacje o zniszczonym posążku. Wtedy chęciński mieszczanin, sławetny Kazimierz Pieniążek, zaprowadził historyka na ulice Kielecką przed swój dom i pokazał, że Sokołowski miał "dziada", a on dla odmiany miał "babę". Istotnie pod ścianą stał marmurowy posąg ciężamej kobiety, wysoki na metr dwadzieścia, z dziwnym nakryciem głowy, przypominającym odwrócony do góry dnem garnek. Postać była naga, przepasana szarfą z liści dębowych. Twarz płaska, mongolska, na ustach uśmiech, pierś obwisła, lewa ręka wspalia na biodrze, prawa wzniesiona do góry - odłamana. Poodłamywane również obie nogi, które wydawały się już pierwotnie przykrótkie. Pan Pieniążek nąjspokojniej oświadczył Ujazdowskiemu, źe przepiłuje figurę na dwie symetryczne części rakiem do marmuru i uzyska dwie płaskorzeźby do wmurowania we fronton swego domu. Widząc oburzenie nauczyciela, wytłumaczył, że "baba" stoi tu już od dawna, bo kiedyś wyrzeźbili ją chęcińscy kamieniarze, aby posążkiem ozdobić wejście do karczmy. Nauczyciel - historyk w to nie uwierzył, dopatrując się w posążku starożytnego bóstwa i zainteresował chęcińską "babą" naukowców. Trzykrotnie była rysowana i Ujazdowski opisał ją w "Pamiętniku sandomierskim", zamieszczając tam jej rysunek. Obiekt włączono w poczet pamiątek narodowych.
W 1828 roku figurę wykupiono, przewieziono z Chęcin do Warszawy i umieszczono w przedsionku Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po wypadkach powstania listopadowego carat rozwiązał Towarzystwo i słuch o kamiennej "babie " z Chęcin zaginął. Dziś, wspominając obie figury z Chęcin, myślimy mimo woli o posągu wędrującego pielgrzyma spod Świętego Krzyża. Czy to też kamienna"baba " ?
Bartłomiej Glita
Urząd Gminy i Miasta w Chęcinach, Plac 2 Czerwca 4, 26-060 Chęciny tel.: +48.(41)3151006, fax: +48.(41)3151085, email: gmina@checiny.pl, http://checiny.pl NIP: 959-082-88-67 Urząd Gminy i Miasta w Chęcinach NIP: 959-16-72-746 Gmina Chęciny Copyright © 2013 Gmina Chęciny | |
| projekt i hosting: INTERmedi@ | zarządzane przez: CMS - SPI |
 |